در گفت وگوی ایرنا با كارشناسان ارتباطات اجتماعی
رسانه ها و تكلیفی به نام حفظ منافع ملی
ساخت اپل آی دی: تهران- ایرنا- توجه به منافع ملی اصلی مهم در كار رسانه ای به حساب می آید و سیاست های رسانه ای یك كشور باید بر حفظ حداكثری منافع ملی استوار باشد. از اینرو رسانه ها نباید منافع سیاسی، جناحی و شخصیِ خویش را بر منافع ملی ترجیح دهند و به بهانه حفظ منافع ملی به مواردی چون سانسور، سیاه نمایی یا تخریب رقیب دست بزنند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، حفظ امنیت و منافع ملی از اصول مهم در كار رسانه ای به حساب می آید. رسانه ها باید بتوانند با تشخیص درستِ حد و مرزهای منافع ملی و امنیت ملی، در بزنگاه های داخلی و بین المللی بهترین استراتژی خبری را به كار گیرند و منافع ملی را قربانی منافع شخصی یا جناحی خود نكنند. همینطور رسانه نباید با گره زدن همه موضوعات به منافع ملی، موجبات سانسور را فراهم آورد. شفاف سازی، بازگویی حقیقت، مطالبه گری و نقد منصفانه در رسانه اگر با رعایت اصول حرفه ای صورت گیرد، به زیر پا گذاشتن منافع و امنیت ملی منجر نخواهد شد؛ آنگونه كه رهبر معظم انقلاب در جریان مراسم تنفیذ حكم ریاست جمهوری دكتر «حسن روحانی» برای دولت دوازدهم، بر اهمیت شنیدن نظرات مخالف، آشفته نشدن از شنیدن این نظرات و انتقادپذیر بودن مسئولان تاكید نمودند.
«محمود مختاریان» روزنامه نگار و مدرس پیشكسوت ارتباطات، «مهدی منتظرقائم» عضو هیات علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران، «محمدمهدی فرقانی» استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و «حسین حجت پناه» جامعه شناس فرهنگی، در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، ضمن بیان این نكته كه رسانه ها در بعضی شرایط به منظور رعایت منافع ملی و برخی مصلحت ها، ناگزیر از مدیریت اطلاع رسانی خود هستند، تاكید نمودند كه مرز این مدیریت باید از سانسور، كم كاری و وارونه نمایی مشخص باشد.
** مختاریان: نقد رسانه ای؛ پالایشگر جامعه و حافظ منافع ملی
یكی از طریق های كمك به حفظ منافع ملی از نگاه من طرح نقد در مورد عملكرد متولیان و مسئولان در رسانه ها است. نقد سازنده هدیه ای است كه اگر از آن درست استفاده گردد قدرتی معجزه گر در پاكسازی جامعه از اشتباهات دارد. این اینرو طرح نقد در رسانه نافی منافع ملی نخواهد بود.
اگرچه ظرف پنج سال قبل به علت گسترش شبكه های مجازی دشواری هایی برای رسانه های سنتی بوجود آمد اما علی رغم این دشواری ها، اگر رسانه های سنتی به رسالت های حرفه ای خود همچون نقادی و دفاع از منافع ملی به درستی عمل كنند، هنوز هم می توانند در جهت هدایت افكار عمومی و اصلاح امور موثر واقع شوند. رسانه ای كه با طرح اندیشه و روشنگری بتواند تولید فكر كند می تواند منافع ملی را پیگیری كند. رهبر انقلاب بارها بر اهمیت عنصر نقد در رسانه ها تاكید داشته اند زیرا اگر نقد صحیح رسانه ای در یك جامعه وجود داشته باشد و افراد مسوول در هر نهاد یا سازمانی بدانند كه عملكردشان مورد ارزیابی قرار می گیرد، كمتر شاهد فساد و تضییع منافع ملی خواهیم بود. مرور عملكردهای مسئولان و سازمان های مختلف هم قدرت تعامل را در جامعه بالا می برد و هم به پالایش جامعه كمك خواهد نمود.
روزنامه نگار باید جسور و به دنبال تحول و بهتر شدن جامعه و جهان باشد. وظیفه اهالی رسانه اعتمادسازی، بسترسازی، برجسته سازی، فرهنگ سازی و تمدن سازی است. رسانه باید همواره در خدمت منافع ملی، غرور ملی، باور مردم و تعامل نه تقابل باشد. رسانه باید بتواند به وحدت ملی و تولید فضای شاداب در جامعه كمك نماید و از چگونگی تاثیر مثبت بر افكار عمومی آگاه باشد.
** منتظر قائم: درك ملی و فراجناحی از واقعیت؛ وظیفه نخست رسانه در حفظ منافع ملی
رسانه مسوول باید در خدمت خواست ملت و مطالبه گر منافع ملی باشد. این رفتار درستی نیست كه برخی رسانه ها بعد از مدتی از مردم فاصله بگیرند، منافع اطرافیان خویش را بر منافع ملی ترجیح دهند و از بازنشر مطالبات عمومی سر باز زنند. كاركرد رسانه امر به معروف و نهی از منكر است و این مورد نباید با زیر پا گذاشته شدن منافع ملی اشتباه گرفته شود. ما در دین خود مبانی داریم كه می تواند راه درست را از غلط برایمان روشن كنند. اگر رسانه بعنوان واحد امر به معروف و نهی از منكر در نظر گرفته شود، نقاط ضعف و قوت مسئولان را بدون در نظر گرفتن منافع فصلی، باندی و جناحی به آنها گوشزد خواهد نمود. آن زمان مسئولان موظفند توجه بیشتری به رسانه ها و پیشنهادهای آنها بعنوان مطالبه گران خواست مردم داشته باشند.
از طرفی رسانه ها باید درك درستی از مسایل داشته باشند. رسانه ها باید بتوانند به درك غیرجناحی از مسایل برسند و زوایای پیچیده از یك مبحث را پیدا كنند. رسانه ها نباید اجازه دهند كه برخی موضوعات همچون مصلحت های جناحی و گروهی ذهن آنان را از درك درست مساله دور نگه دارد. داشتن درك ملی از مسایل همواره برای هر رسانه مسوولی ضرورت دارد.
گاه محافل قدرت برای جهت دهی افكار عمومی می كوشند به شكل مستقیم یا غیرمستقیم بر رسانه ها نفوذ داشته باشند. در این مسیر گاهی حلقه های قدرت دست به تاسیس رسانه می زنند تا منافع خویش را تامین كنند و حقیقت را آنگونه كه می خواهند نشان دهند. یك رسانه متعهد اما به جای بودن در خدمت منافعی گروهی، باید در خدمت منافع ملی باشد و حقیقت را بدون انگیزه های جناحی مطالعه كرده و خواست ملی را از مسئولان مطالبه كنند.
** فرقانی: گاهی رسانه مجبور به رعایت برخی ملاحظات است
نباید ملاحظات رسانه ای را بعنوان سانسور، تسامح یا غفلت رسانه تصور كرد. در بعضی مواقع رسانه های داخلی نمی توانند بی ملاحظه به دل ماجرا بزنند زیرا باید یكسری ملاحظات را رعایت كنند. این را نباید به مفهوم كم كاری و غفلت انگاشت.
با این همه رسانه مسوول دفاع از منافع ملی است. این وظیفه رسانه های سنتی به خصوص با گسترش رسانه های مجازی و شبكه های اجتماعی كه رقیب سرسخت، عمیق و پردامنه ای برای آنها محسوب می شوند، بسیار خطیر است. با گسترش فضای مجازی، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری ها و مطبوعات باید بدانند كه با رقیبان سرسخت و جدی روبه رو هستند كه ممكن است قافیه را به آنها ببازند. بنابر این رسانه های سنتی باید در مسیر اطلاع رسانی، فعال، شفاف، دقیق و كوشا باشند. نباید رسانه ها مدیریت خبری یك مبحث را در سانسور یا سكوت خبری بدانند. رسانه ها باید در جریان روزنامه نگاری بحران، ملاحظات امنیت ملی را در نظر گیرند و رعایت كنند. امنیت ملی در هر كشوری یك اولویت بشمار می رود و رسانه ها همواره باید آن را مد نظر داشته باشند.
** حجت پناه: انعكاس واقعیت، نافی منافع ملی نیست/ ملاحظات منافع ملی نباید به سانسور بیانجامد
وظیفه رسانه آگاهی بخشی، اطلاع رسانی صحیح و انعكاس واقعیت است. از آنجائیكه رسانه ها مسایل را از زاویه دید خود می بینند و در تمام دنیا قدرت های پنهان رسانه ها را مدیریت می كنند، ممكن است مخابره خبر و تفسیر واقعه در رسانه ها بر مبنای برخی منافع گروهی صورت گیرد. از این رو گاهی نوع نگاه رسانه ها به یك خبر، باعث تحریف واقعیت و عدم اطلاع رسانی درست می گردد. باآنكه رسانه ها در بعضی موارد به منظور حفظ منافع ملی و جلوگیری از وقوع برخی اتفاق ها باید ملاحظاتی را در انتقال پیام داشته باشند اما رعایت این ملاحظات خبری نباید به تحریف خبر یا سانسور یكسان منجر شود.
در شرایطی كه اطلاع رسانی از تمام ابعاد یك ماجرا ممكن است مشكلات امنیتی به وجود آورد یا از لحاظ روانشناسی در جامعه دلهره اضطراب و شرایط هیجانی تولید كند؛ رسانه ها ناگزیر هستند كه مصلحت ها و ملاحظاتی را در نظر گیرند اما مشكل آنجاست كه تشخیص این موارد خیلی معیار مشخصی ندارد و همین نبودن معیار مشخص ممكن است باعث سوء استفاده برخی رسانه ها شود و آنها را به سمت سانسور سوق دهد. این مورد نتایج منفی در پی دارد. كاهش اعتماد عمومی به یك رسانه مهمترین تاثیر منفی سانسور در آن رسانه است. در دنیای كنونی كه به تعبیر برخی اندیشمندان با انسان رسانه ای رو به رو هستیم زمانی كه یك رسانه سانسور می كند و در انتقال پیام بدون در نظر گرفتن منافع ملی فقط منافع خویش را در نظر می گیرد، بعد از مدتی با بی اعتمادی شدید مخاطبان روبرو می گردد.
توجه به منافع ملی و پیگیری مطالبات عمومی در جامعه از رسالت های هر رسانه مسوولی به حساب می آید. در صورتی كه رسانه ها در یك جامعه بتوانند به دور از هرگونه غرض ورزی سیاسی و انگیزه های فردی و گروهی با رصد چالش های جامعه به بیان واقعیت و مطالبه گری از مسئولان و متولیان در نهادهای مختلف بپردازد، بی شك شاهد رفع خیلی از مشكلات اجتماعی خواهیم بود. تحقق این مهم كه همزمان نیازمند ارتقای عملكرد حرفه ای رسانه و پاسخگو بودن مسئولان است، بی شك در بلند مدت می تواند تاثیری جدی در پالایش سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه داشته و تامین كننده منافع ملی باشد.
پژوهشم**9282**1601**خبرنگار: مهتاب افشین نسب**انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https: //t. me/Irnaresearch همراه شوید
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب