رسانه ها كه رسالت آگاهی رسانی به افكار عمومی را بر عهده دارند در زمان وقوع بحران ها بخصوص حوادث طبیعی نظیر زلزله نقش اساسی در كاهش نگرانی ها، اضطراب ها و دمیدن روح آرامش و امید در جامعه دارند.
گرچه اطلاع رسانی دقیق از گستره و دامنه حوادث ضرورتی اجتناب ناپذیر است و رسانه ها باید به درستی این وظیفه را به انجام برسانند اما نوع سیاست گذاری های خبری در این مواقع نباید به گونه ای باشد كه به جای درست نشان دادن زوایای یك حادثه اقدام به درشت نمایی و انعكاس غیرواقعی آن بپردازند.
انتشار اخباری در خصوص اینكه حوادث ادامه خواهد یافت و یا اینكه دامنه آن وسیع تر خواهد شد و یا بعنوان نمونه بعد از زلزله 5. 2 ریشتری در تهران و البرز تاكید بر اینكه زلزله ای با قدرت بیشتر در راه می باشد، به طور قطع كاركرد مناسبی برای رسانه ها كه علاوه بر اطلاع رسانی وظیفه تولید آرامش در میان مردم را دارند، نیست.
در این صورت نه تنها رسانه ها قادر نخواهند بود كه به رسالت خود در آگاهی رسانی به مردم به درستی عمل كنند، بلكه سبب تولید تشویش و نگرانی هایی بیهوده خواهند شد كه نتیجه آن هم سردرگمی مردم و دستگاه ها و بخصوص دستگاه های امدادرسانی خواهد بود.
وقوع زلزله 5. 2 ریشتری در استان های تهران و البرز گرچه خسارت چندانی به جای نگذاشت اما به قول خیلی از مسئولان مانوری برای ارزیابی میزان آمادگی دستگاه ها بود تا نقاط قوت و ضعف در مدیریت بحران را احصاء كرده و برای تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف برنامه ریزی داشته باشند.
رسانه ها یكی از پایه های اصلی در مدیریت بحران محسوب می شوند و نحوه كاركرد آنان در مواقع بحرانی مكمل تلاش های دستگاه های امدادی و خدمات رسان است و بر این اساس تدوین سیاست های رسانه ای مناسب برای زمان وقوع بحران می تواند از آشفتگی و بلاتكلیفی در عرصه آگاهی رسانی جلوگیری كند.
خبرنگاری بحران یكی از شاخه های مهم و اصلی در رشته خبرنگاری و گزارشگری است كه شاید در كشور ما كمتر به آن توجه صورت می گیرد. فعالیت خبری هنگام وقوع بحران نیاز به تدوین سیاست های آموزشی مناسب با تاكید بر تجربیات دارد تا بر مبنای آن رسانه ها بر نقش خود در كنترل دامنه بحران ها به درستی واقف شده و یاری رسان در این حوادث باشند.
همانطور كه خبرنگاری نوین دچار تغییر بنیادین در نحوه جمع آوری و تنظیم اطلاعات یك رویداد و پردازش آنها شده، خبرنگاری بحران هم به طور مضاعف متاثر از این تغییرات است كه دستیابی به بهترین نحوه اطلاع رسانی در هنگام بحران ها، استمرار آموزش ها بر مبنای نیازهای زمان و مكان و بر مبنای دانش نوین اطلاع رسانی و با استفاده از ابزار و تجهیزات نوین است.
علاوه بر این، رسانه ها باید در اطلاع رسانی پیش از بروز بحران ها هم نقش آفرینی داشته باشند و مبحث پیشگیری و كاهش آثار حوادث بخصوص حوادث طبیعی آن هم به طور مستمر و نه مقطعی، باید در برنامه ریزی های كوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت رسانه ها گنجانده شود.
دستیابی به این مهم نیاز به صدمه شناسی دقیق از كاركرد رسانه ها در مواقع بحرانی دارد كه به نظر می رسد تا كنون اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است كه ضروری است دستگاه های مسئول در این عرصه به سرعت وارد عمل شده و ضمن ارزیابی عملكرد رسانه ها و انتشار نتایج این ارزیابی ها، نسبت به رفع نقاط ضعف و عرضه آموزش های لازم در این خصوص اقدام نمایند.
محمدعلی نجفی استاندار البرز در گفت و گو با ایرنا، با اشاره به حادثه زلزله 5. 2 ریشتری چهارشنبه شب گذشته در استان های تهران و البرز اظهار داشت: همكاری و همراهی مردم و مسئولان البرز بعد از این حادثه مثال زدنی بود لیكن هوشیاری بیش از پیش مردم برای حوادث احتمالی و اقدامات به موقع و درست همه دستگاه های نقش آفرین ضروری است.
وی حفظ مردم و تلاش در جهت آرامش آنها بعنوان سرمایه های اجتماعی را مورد تاكید قرار داد و اظهار داشت: در مدیریت بحران البرز نشست های بسیاری در قالب كارگروه های تخصصی و مانورها برگزار شده و تدابیر لازم تا حدود زیادی اندیشیده شده اما ضرورت دارد همه بخش ها بخصوص رسانه ها كه نقش اساسی در فرآیند اطلاعات رسانی شرایط بحرانی دارند، به درستی نقش آفرینی كنند.
استاندار البرز اطلاع رسانی مستمر درباره راه های پیشگیری از گسترش آثار حوادثی نظیر زلزله از جانب رسانه ها را ضروری دانست و اظهار داشت: رسانه ها جایگاه بالایی در آگاهی بخشی به مردم دارند و عملكرد مثبت آنان می تواند سبب تولید آرامش و اطمینان در جامعه بخصوص در شرایط بحرانی شود.
مهدی مهرور مدیركل مدیریت بحران استانداری البرز در این باره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت:
همه دستگاه های امدادی و خدماتی و مسئولان در همه رده ها در مواقع بروز بحران و مدیریت بحران نقش آفرین هستند و باید به نقش خود در این زمینه به خوبی آگاهی داشته باشند.
وی خاطرنشان كرد: تجهیزات آتش نشانی و اقدامات كارشناسی در تمام سطوح به عمل آمده اما باید مردم مبحث بازسازی بافت های فرسوده و ایمن سازی ساختمان های غیر مقاوم را اولویت قرار دهند و این مورد هم نیازمند اطلاع رسانی مستمر در مورد ضرورت های این اقدام است كه بر عهده رسانه ها است.
وی بیان كرد: در استان البرز اقدامات زیادی شده برای ارتقای تجهیزات و لوازم آتش نشانی به عمل آمده و آموزش های آگاهی بخش و پیشگیرانه به سطح مدرسه ها كشانده شده است و در این مسیر رسانه ها نقش مهمی ایفا كرده اند.
مدیركل مدیریت بحران استانداری البرز بیان كرد: برای آماده سازی دستگاه های اجرایی نشست های مختلف با شهرداران، فرمانداران و دیگر مدیران برگزار شده است اما در امتداد این اقدامات باید رسانه ها هم پای كار بیایند و از تاثیر و نقش خود در نزد افكار عمومی به درستی استفاده كنند.
مدیریت بحران و اطلاع رسانی در مواقع بحرانی موضوعاتی هستند كه باید منطبق با دانش روز باید برای آنها برنامه ریزی كرد تا بتوان از آثار منفی یك حادثه طبیعی كاست، به شرطی كه همه نقش خویش را در این فرآیند به درستی ایفا كنند.